2008-02-23

Мөнгөн усны хордлого

Мөнгөн ус буруу хэрэглэснээс болж бөөн хэл ам, шуугиан болж байсан нь саяхан, одоо ч мөн асуудал дуусаагүй байгаа биз, ер нь энэ асуудал ингэж амар арилах зүйл биш ажээ. Мөнгөн ус эхийн хэвлий дэх ураг мөн түүнчлэн балчир насны хүүхдэд хэрхэн нөлөөлдөг талаар нилээд өргөн судалгаа хийгдсэн байдаг юм байна. Нялх насны хүүхдийн биед мөнгөн ус 3 замаар хуримтлагдах боложмтой:
1. жирэмсэн эхийн хэрэглэсэн далайн хүнс
2. жирэмсэн эхийн шүдний мөнгөн ус бүхий амалгам (манайхаар бол пломб, хар өнгөтэй)
3. вакцин (зарим төрлийн ханиад, хөхүүл ханиад, сахуу татран, менингококийн эсрэг вакцин), дашрамд хэлэхэд мөнгөн ус агуулсан вакцины хэрэглээг 2004 оноос эхлэн АНУ-д багасгаж эхэлсэн байна.

Мөнгөн ус их хэмжээгээр бие махбодид нэвтрэх эсвэл нэвтэрсэн мөнгөн усыг зайлуулах эд эсийн чадавхи буурсан тохиолдолд мөнгөн усны хордлого илэрдэг аж.

Тэгвэл мөнгөн ус бие махбодиос хэрхэн гадагшлах ёстой вэ?

Биед нэвтэрсэн мөнгөн ус, глютатионтой (биед ялгарсан хорт бодисыг зайлуулах чадвартай) холбогдож, улмаар цөсөнд ялгарч хоол боловсруулах системээр дамжин өтгөнөөр гадагшилдаг юм байна. Нялх насны хүүхдэд глютатион бага хэмжээгээр нийлэгждэг, дээрээс нь тэд сүүн бүтээгдэхүүн голдуу хэрэглэдэг нь мөнгөн усны шимэгдэлтийг ихэсгэж, гадагшилтыг бууруулдаг байна. Нэгэнт биед орсон мөнгөн усыг бие махбодиoc зайлуулах процессыг удаашруулагч бодис бол антибиотик гэнэ (хүүхэд байхдаа антибиотик идэж үзээгүй, эсвэл хүүхдэдээ антибиотик өгч үзээгүй аав ээж байвал гараа өргөөрэй). Антибиотикийн нэг муу тал гэвэл хүний гэдсэн дэх ашигтай бичил биетнийг устгаж орхидог, чухам тэдгээр бичил биетний тусламжтайгаар биед нэвтэрсэн метил-мөнгөн ус, органик биш мөнгөн усанд шилжиж биенээс гадагшлах ёстой аж. Тэгтэл антибиотик хэрэглэсний дараа метил-мөнгөн ус биенээс гадагшлахын оронд тэр чигээрээ цусанд шимэгддэг байна.

Тэгвэл бие махбодид мөнгөн ус хуримтлагдсан эсэхийг хэрхэн мэдэх вэ?

Сүүн шүд бол ураг бүрэлдэх явцад сууриа тавьж, дараа нь таван нас хүртэл хугацаанд ургадаг тул ураг болон хүүхдийн өсөлтийн чухал шатанд мөнгөн ус хуримтлагдсан эсэхийг тодорхойлох биеийн хамгийн амар хэсэг гэнэ. Ингэхдээ хүүхдийн унасан сүүн шүдийг авч 2-4мл дээд чанарын давсны хүчилд хийн 50 хэмд 4-6 хоног байлгана. Дараа нь тасалгааны хэмд хүртэл хөргөөж, шинжилгээ хийх хүртэл хөлдөөгчинд хадгална. Шүдэнд хуримтлагдсан мөнгөн усны хэмжээг спектрофотометрээр (CV-AAS = cold vapor atomic absorption spectrophotometry) тодорхойлно.

Мөнгөн ус эрүүл мэндэд чухам ямар хохирол учруулдаг вэ?

Мөнгөн ус бол мэдрэлийн системийн хөгжлийг саатуулагч хор юм. Оотизмээр (autism - монгол нэрийг нь мэдэхгүй юм) өвчилсэн хүүхдүүд эрүүл хүүхдүүдтэй харьцуулахад шүдэндээ 2-3 дахин илүү их мөнгөн ус агуулсан байдаг байна. Оотизмийн шинж тэмдэг гэвэл (бусдаас хөндийрэх, ярих, илэрхийлэх чадвар алдагдах, нэг үйлдлийг давтан хийх зэрэг) та бүхэн үзсэн байхдаа "Rain man" киноны Dustin Hoffman-ий дүр юм. Гэхдээ энэ нь кино тул оотизмтэй хүнийг эерэгээр харуулсан бүтээл шүү.

Бодрол

...Уг нь энгийн амархандуу аргаар шүдэн дэх мөнгөн усыг хэмжээг тодорхойлдог аж. Шүдний дээж цуглуулах ажил удаашралтай байж магад. Судалгаа сайн хийсэн байх. Монголд дээжээ бэлдээд энд авчраад судалсан ч болох юм байна. Заавал хаа байсан Канад уруу дээж зөөхийн оронд Хятад, Япон зэрэг орнууд шинжилгээ хийлгэж болох л байх л даа... Тэр мөнгөн ус хамаагүй хэрэглэдэг газрын хүүхдүүдэд шинжилгээ хийх сэн... Манай улс тусламж нэрээр энд тэндхийн хөгцтэй хөгцгүй, хачигтай, шавьжтай буудай, гурил, тариа борлуулж байхын оронд энэ сүрхий нэртэй спектрофотометрийг нэр төртэй гуйгаасай. Энэ манай дарга нар ар өврийн хаалгаар, улсын мөнгөөр хүүхэд, хамаатан садангаа улс төр, эдийн засгаар (гэм зэмгүй зарим нэг нь уучлаарай) сургасны хариуд нарийн мэргэжлийн боловсон хүчин бэлтгэх бодлого боловсруулаасай. АНУ мэт орон тэр хэрэглэхээ больсон, нэгэнт үйлдвэрлэсэн вакцинаа яадаг бол? Арай Монгол мэт буурай оронд тусламж нэрээр шахдаг юм биш биз? Манайхан хаанаас юу авч байгаагаа мэддэг болов уу? Антибиотик эмчийн жоргүйгээр зарахаа болиосой...

Ишлэл:
James B. Adams et al. Mercury, Lead, and Zinc in Baby Teeth of Children with Autism Versus Controls. Journal of Toxicology and Environmental Health, Part A, 70:1046-1051, 2007.

8 comments:

БЭ said...

amalgan dotor mungun us hurimtlagddag gej anh udaa unshij medej avlaa, manai hun ch amalgan baihgui l dee gehdee jiremsnii uedee zaaval shudee buren emchluul gej eh barigch zuvluj baisan. bayarlalaa, tun heregtei medeelel baina

ZAYA said...

Миний 10 сарын бичлэг дотор мөнгөн усны хор гэж юу вэ? гэсэн бичлэг байгаа. Энгийн хүний мэдээллийн талаас бичсэн. Нарийн шинжлэх ухааны томъёо хэрэглээгүй бичсэн байгаа. Завандаа уншаарай.
Иймэрхүү зүйлийг нарийн мэргэжлийн та нар маань зөв тайлбарлаж ойлгуулахгүй бол... тээ

Дeстини said...

Boljgono: Amalgam bur Hg aguuldaggui baih. Ter har ungutei amalgam lav aguuldag. Medlegt nemer bolson bol yamaidaa. Dandaa orj irj baigaarai
Zaya: Bichlegiig chini unshlaa. Gol, usnii yorooliin hursnuus ilreh Hg bol hor bagatai yum baih. gehdee medeej chinii durdsan shig tiim ihiig aldsan bol ayultai baih ni gartsaagui. Olon yanziin helberiin Hg baidag, tuunees metil-Hg iluu hortoi, hunsnii ergelteer damjin hunii eruul mended notstoi hohirol uchruulna gej http://www.healthyarkansas.com/news/news_mercury.html -d bichjee. Bi bol yag ene taliin mergejliin hun bishee, gehdee baigali orchnii asuudal jaahan sonirhdog geh uu. Public Health Inspector/Environmental Health Officer mergejleer odoonii ene mergejlee solidog ch yum uu gej bodoj baisan.

Bilguun Turboli said...

ih heregtei medeelel bna, tnx
Public Health Inspector/Environmental Health Officer gsn mergejil chini mongold ih l heregtei iddee, mongold ene taliin shiidegdeegui tulgamdsan asuudaluud ih bdag,
tanii odoonii mergejil chini ?

Дeстини said...

Bibby: Bi ug ni biologich hun, microbiology gej ehleed suuldee molecul biology uruu orood shinjilgeenii ajil hiij baina. nariin shinjleh uhaanii zah hyazgaar nariin togtooson baidaggui yum shig. Odoonii ene ajild chemi, darhlal sudlal zereg medleh bas heregtei boldog. Tegehleer nuguu anhnii biologi suuri maani ih hereg bolno, gunzgiiruulj unshih, medeh yum ih garna, suuldee nasaaraa l suraad baih shig sanagdah yum. Ene ch barag mergejliin ontslog baih aa daa. End anh irehed Kanaduud dundjaar 4 jil bolood ajlaa solidog, chuluutei setgej, zuv songolt hiihed turuus tuslaltsaa uzuuldeg gej socialist ugshmal humuujiltei bi sonsood puuh yana, tuveg baigaadaa geh shig yum bodoj baiv. Odoo ch bol tsuun jil surch uur ajil hiisen ch yah ve gej bodood baigaa. Ene ajlaa guitsed buren duuren hiij chadaj baina uu, sonirholtoi yu gevel tiim. Gol ni bi ur huuhed, ger orondoo iluu ih tsag zartsuulah bololtsoonii part time ch yumuu ajil hiih sanaatai baigaa.

бж said...

Manaihan antibiotikiig hamaa namaagui heregledeg... Yamar ur dagavart hurgej bolohiig medehgui bolood l ter baih daa...

peakfinder said...

Amalgam Hg aguuldag ch gesen oor elementtei togtvortoi negdel uusgedeg uchraas hund ayulgui gej uzdeg gej manai shudnii emch aildsan shuu. Bi gedeg hun amaaraa duuren amalgamtai bolohoor iluu amlaad asuugaad amjsan. Ene talaar hiisen sudalgaanuud yamar neg hortoi noloo togtooj chadaagui yum gedeg. Nogoo talaar shudnii emneleg unetei gazar amalgam plomb hyamd tosroos gadna edelgee udaantai gedeg yum bilee. Paalan plombnoos barag hoyor dahin hyamdhan baisan shuu.

Дeстини said...

Ganaa_bj: Manaid bol antibiotikt tesvertei bakteriud jinhene olshirson baih gej bi boddog shuu. Barag hun bur uurtuu emch, urhiin emch nariin ner hund ch bur unachihsan. Emch gej yavsanaas egcheeree taria hiilgechihne gej yarih humuus ih.

Peakfinder: Manai shudnii emch bol yostoi buurunhiilsen dee. Uruuguuruu duuren Hg-tei amalgamiin ersdeliin talaar tsaas naachihsan. Asuuhlaar Hg hortoi ni hortoi, gehdee amalgamaas yalgarch boloh Hg-ii hemjee bol asar baga. Amalgamaa soliulj bolno, ene bol tanii medlegt l gej naasan medee baigaa yum gesen. Bi amaaraa duuren baisan har amalgamaa soliulsan.
Peakfinder