2008-03-21

Beijing Confidential

Жэн Воны бичсэн "Beijing Confidential" ном гараад удаагүй байхад нь өнгөрсөн оны сүүлчээр олж уншсан юм. 

Уг номонд Хятадын Соёлын Хувьсгалын үес эхлэн одоог хүртлэх хот, улс, хувь хүний өөрчлөлтийн талаар сэтгэл хөдлөм өгүүлнэ. Хамгийн онцлог нь улс орны хөгжил дэвшил Хятадад хүний хөгжил дэвшлээс илүү хурдацтай байдаг юм байна.

Канадад цагаачилсан Хятадын гурав дахь үе болох зохиолч өөрөө 1972 онд Бээжингийн Их Сургуульд анх сурч байсан хоёрхон гадаад оюутны нэг байв. Тэр үед түүний хөдөлгөөн бүр нарийн нягт хяналтын дор, мэдээж хэнтэй уулзаж, юу ярих нь хэмжээстэй байсан гэдэг. Хэдийгээр Канадад төрж өсөн, барууны соёл боловсрол эзэмшсэн боловч анх Бээжинд очихдоо улаан Мао үзэлтэн байсан зохиолч маань хамт сурч байсан нэгэн хятад оюутны сургийг гаргахаар Бээжинд дахин ирснээр ном эхэлдэг.

Соёлын хувьсгалын үеийн үзэл суртлын хүнд дарамтанд автсан ард иргэдийн үнэн бодит, итгэж болох зүйл бол олон юм яривал буруутгагдах явдал байв. Дээрээс нь гэнэн бол бүр өнгөрөө. Өөрөө өнгөрөхөөс гадна бусдыг бас хорлочихож мэднэ. Энэ ахуйд амьдарч байсан Жэн Вонгийг Бээжинд байхад нь дээд ангид сурч байсан Yin Luji (Ен Лужи) гэх оюутан АНУ талаар нилээд сонирхон, тийшээ гарахад туслаач гэж хэлснийг нь тэр үеийн улаан Мао үзэлтэн Жэн элдэв бодож тунгаалгүй шууд дээш нь ховлочихсон гэж байгаа. Жэн удалгүй нутаг буцаж тэдний хооронд холбоо тасарчээ. Хожим хорь гаруй жилийн дараа өдрийн тэмдэглэлээ сөхөн сууж байсан Жэн, Ены амьдралд ноцтой хохирол учруулсан мэт санагдан, ихэд гэмшин, Енийг болбол олж уулзаж, уучлал гуйх, бүтвэл үр хүүхдэд нь туслах санаатай Бээжинд ирж буй нь энэ. 

Бээжинд ирээд мэдээж Бээжингийн Их Сургуульд сурч байсны хувьд тэндхийн архиваас шүүлгэн ядаж Ений зөв овог нэрийг олохоор очтол юу гэдэг гээч! 1952-1980 он хүртэлх баримт манай архивт байхгүй. Яагаад? - Мэдэхгүй. Энэ чинь Соёлын Хувьсгалтай холбоотой. Бүхэл бүтэн Мао-гийн үеийн түүхийг шууд арчаад тавьчихдаг гэнэ. Бүр ямар ч баримт үлдээж болохгүй гэж байгаа юм шиг. (Тэр битгий хэл 1989 онд Тянминий талбайд болсон мөргөлдөөнийг түүхийн хичээлдээ заадаггүй тул одооны залуучууд тэр талаар ер мэддэггүй гэж байгаа).

Цаашилбал, оюутан үеийн зарим багш, хамт сурч байсан оюутнуудтай уулзвал соёлын хувьсгал, элдэв баривчилгааны талаар ер дурсахгүй, огт мэддэггүй дүр эсгэх нь дэндүү чөлөөт, нээлттэй нийгмээс ирсэн Жэнд их том цохилт болно. Зарим нэг нь холбоо барихаас түвэгшээн, хариу өгөхгүй, ер нь уулзахаас татгалзаж байгаа нь тодорхой байдаг. Гэхдээ л тэдний нэг Жэний утсыг Енд дамжуулан, Енийг олохын тулд хувийн мөрдөн байцаагч хүртэл авахаар сонирхож үзсэн Жэн бөөн баяр болдог.

Ен тэр үедээ нэлээн чөлөөт сэтгэлгээтэй, улс орон, Маогийн бодлогыг шүүмжлэн ярьчихдаг, дээрээс нь өдрийн тэмдэглэл хөтлөдөг байсан нь өөрийгөө бариад өгөх гол шалтаг болсон байдаг. Жэн өөрийг нь матсаныг Ен мэдээгүй байдаг боловч мань хүн энэнд төдийлэн ер эмзэглэхгүй, учир нь тэр гадагш гарах бодлоо бараг хүн бүрт л ярьж явсан байдаг. Жэнийг дипломоо гардахын өмнөх өдөр сургуулийн удирдлага түүнийг баривчлан Жилинд ажиллуулахаар цөлдөг, ингэхдээ түүнийг бараг гучаад зүйлийн гэмт хэрэг үйлдсэн гэж буруутгана. Амиа хорлохоор Хятадын хөдөөнийхний хэрэглэдэг хор ууж үзсэн Жэн үхдэггүй боловч арай ядан нэг голтой юм хөдөөний хүнд хүчир ажил, амь зогоох төдий хөлсөөр хийхээр ирдэг. Хийсэн хэрэг нь хүнд хэлэхийн аргагүй, ойр байхад ч халтай байж мэдэх гэх ойлголт ажилчдын дунд тархан хөөрхий Енийг нэг нүдээр харах хэн үгүй. 

Ений эцэг гайгүй ажил хийдэг байсны хүчинд түүнийг татан арай өөр төрлийн ажилд шилжүүлсэн боловч ажил хүнд хэвээр. Эцэст нь эцгийн ирээдүйд муугаар нөлөөлж мэдэх байсан тул Ен овгоо орхин Лу овогтон болно.

Хожим Маогийн засгийн газар унахад Бээжингийн Их Сургуулиас удаа дараа шаардсаны хүчинд сургууль төгссөн гэсэн баталгаа гаргуулж, мөн хөдөө ажилласан хугацааны цалингийн зөрүүг дээд сургуулийн дипломтой хүний түвшнийхээр бодуулж авсны хүчинд гэнэт баяжсан гэдэг. Угийн сэргэлэн, ухаантай Ен (Лу), хувьсгалын дараах улс орны байдлыг ажиглан, Хятадын хууль тогтоох салбарт өөрчлөлт орно, тэнд шинээр боловсруулах, бий болгох зүйл нилээд бий болно гэж урьдчилан тооцсоны хүчинд хуульч боловсрол эзэмшин, дээд сургуульдаа багшаар үлддэг. 

Уг номонд далаад оны Бээжинг одооны Бээжинтэй гайхалтай харьцуулан үзүүлнэ. Хятадын эдийн засаг, хот бүтээн босголт асар хурдацтай хөгжиж байгааг баримтаар илтгэх бөгөөд үүний сөрөг үр дагавар бол байгаль орчны бохирдолт юм. Машин бол хөгжил дэвшлийн шинж тэмдэг болохоос байгаль бохирдох нь огт хамаагүй гэнэ. Бээжинд худалч хүнд өдөр шөнө, өвөл зуны ялгаа арилж байгаа юм байх. Ялангуяа зуны улиралд нар сар, од гариг харахын аргагүй, битүү саарал, халуун зууханд байгаа мэт болно. Хэд хонохоор бол утаанаас үүдэлтэй ханиадаар шагнуулна. Бээжингийн олимпийг тэд ер яаж явуулах гээд байгаа юм бол?

Энэ ном бол уг зохиолчийн нэрд гарсан ном бас биш юм. Түүний "Red China Blues: My Long March from Mao to Now" ном Тайм сэтгүүлийнхээр 1996 оны шилдэг арван номын жагсаалтанд орсон бөгөөд одоо ч Хятадад хориотой хэвээр. Бэлгэнд авсан энэ номоо уншсаны дараа бас ярьж өгөмз. Хальт харсан чинь миний English арай л жолдох юм шиг санагдаад халшраад байгаа.

9 comments:

granola said...

sonirholtoi nom baina, zav garahaar avch unshiya baiz. Kenyagiin marathon guiltiin neg tamirchin Beejingiin agaar/ecologiin bohirdliig eserguutsen Beijingiin olimpid oroltsohgui personal boycott hiij baigaa tuhai newseer garch baisan.

бж said...

Sonirholtoi nom yumaa. Yer ni 70-aad onii uyed manaid ch gesen evgui baisan shuu. Minii l budeg badag sanaj baigaagaar ug heleh, uil hudlul hiihdee ih l bolgoomjtoi baidag baisan yum shigee. Uls turiin heregt orno gej aij emeesen humuus l baisan baih.

Hyatad asar hurdatstai hugjihiin zeregtsee delhiid hyatad hunii hul gishgeegui gazargui bolj baigaa bolov uu. Uchigdur oroi Afrikiin Liberia ulsiin tuhai barimtat kino uzsen, dainii huld uguirch hoosron, unaltand orson ulsaa sergeehed ni USA-aas gadna Hyataduud bagagui sanhuugiin tuslamj uzuulj baigaa gej yarigdaj baina lee.

ganga said...

Sonin nom yum, zav zaindaa ene zohiolchiin ali neg nom olj unshihiig bodnoo. Soyoliin huvsgaliin ued seheetnuudiig hodoo tsolj yaj 'dahin surgaj' baisan tuhai Dai Sijie-n bichsen 'Balzac and Little Chinese Seamstress' unshij baisan zevuun uneng gargaj chadsan bna bilee.

Arsun said...

Unshaad yarij o'goorei.

Дeстини said...

Granola:Beejingiin agaar uneheer denduu muukhai, deerees ni humuus ni buduulgiig yana. Gants neg tamirchin eserguutseed nemergui baih. Nuguu talaas China hyamd ajillah huchintei, delhiin hudaldaand ontsgoi uureg guitsetgedeg bolohoor uur tom uls ornuud barag olon yum yariad baih chadvargui bolchihson met sanagdaad baina.

Ganaa_bj: Ovoo doo. USA and China, Liberia-d tusalj baival. Tuslamj bol tsaanaa bodlogotoi yavagddag gedegt bi itgedeg. Zarim ni shuumluulehguin tuluu, zarim ni alsdaa uur bodlogotoi ch geh met. Iheng tuslamj bol amiig ni zogoogod baih l hemjeenii baidag yum shig. Tuslamj avaad uuduuguu oitsoogood garaad irsen oron baidag bolov uu?

Ganga: Dai Sijie-n bichsen 'Balzac and Little Chinese Seamstress' unshij baisan zevuun uneng gargaj chadsan bna bilee.
Ene nomiin talaar sonsoj baisan baina. Zavtai uedee yarij ugnu uu?

Arsun: Nomoo udaahgui unshihiig bodno.

ganga said...

Andiin daalgavraar Dai Sijie-n nomni tuhai bichleg oruulsan, orj uzeerei.

Дeстини said...

Ganga: Yeee, ih bayarlalaa. Dariu haramz.

бж said...

Ta 2 ih sonirholtoi nomnuudiin tuhai bicjsen baina shuu. Dahiad zunduu olniig...

Barimalch said...

Mongol galigaar Jan gej duudah bish uu? angli galigaar Jen bus.

yur n olj unshmaar sanagdchihlaa amerikt hiisen hyatadiin tuhai barimtat kinonuud yag naad helsen uil yavdluudiig chine shirhegchilen haruuldag l daa, olj uzvel ih sonirholtoi baidag.